(fyiteam)
Την Τρίτη 5 Νοεμβρίου θα πραγματοποιηθούν οι αμερικανικές προεδρικές εκλογές, με τον νικητή/ρια να αναλαμβάνει τα καθήκοντά του/της τον Ιανουάριο του 2025, για τα επόμενα 4 χρόνια.
Στο ψηφοδέλτιο οι Αμερικανοί/ίδες ψηφίζουν για πρόεδρο (και αντιπρόεδρο), στην ουσία όμως δίνουν την εντολή σε αντιπροσώπους (εκλέκτορες), να εκλέξουν αυτοί το δίδυμο που θα κυβερνήσει.
Οι εκλέκτορες υπάρχουν μόνο για την εκλογή προέδρου/αντιπροέδρου. Στις υπόλοιπες εκλογικές διαδικασίες (πχ Βουλή ή Γερουσία), οι υποψήφιοι εκλέγονται απευθείας από τους/τις ψηφοφόρους.
(fyiteam)
Οι εκλέκτορες είναι πολίτες ή τοπικοί αξιωματούχοι που επιλέγονται από τα κόμματα σε κάθε πολιτεία για να εκπροσωπήσουν τους υπόλοιπους πολίτες στο Κολλέγιο των Εκλεκτόρων, που είναι το επίσημο σώμα που εκλέγει πρόεδρο και αντιπρόεδρο.
Ο αριθμός τους (538) είναι περίπου ο ίδιος με τον αριθμό των αντιπροσώπων (535) του αμερικανικού λαού στο Κογκρέσο (Βουλή και Γερουσία). Οι 3 εκλέκτορες παραπάνω αντιστοιχούν στην Ουάσιγκτον (πρωτεύουσα), που δεν ανήκει σε κάποια πολιτεία.
Για τους/τις 100 γερουσιαστές (2 από κάθε πολιτεία) αντιστοιχούν 100 εκλέκτορες και για τους/τις 435 βουλευτές, 435 εκλέκτορες.
Οι γερουσιαστές από κάθε πολιτεία (άρα και οι εκλέκτορες) είναι πάντα 2. Ο αριθμός των βουλευτών (άρα και των εκλεκτόρων) κάθε πολιτείας εξαρτάται από τον πληθυσμό της.
(fyiteam)
Για παράδειγμα, η Καλιφόρνια, η πολυπληθέστερη πολιτεία των ΗΠΑ, με σχεδόν 40 εκατ. κατοίκους, εκλέγει 53 βουλευτές και 2 γερουσιαστές, άρα έχει (53+2=) 55 εκλέκτορες.
Αντίθετα, η πολιτεία με το μικρότερο πληθυσμό, το Ουαιόμινγκ, με περίπου 580.000 κατοίκους, εκλέγει 2 Γερουσιαστές και 1, μόνο, βουλευτή/ρια, οπότε έχει (2+1=) 3 εκλέκτορες.
(fyiteam)
Ουσιαστικά οι εκλέκτορες παίρνουν την εντολή να ψηφίσουν τον/την υποψήφιο/α που επέλεξαν οι ψηφοφόροι της πολιτείας που αντιπροσωπεύουν.
Ωστόσο, μόνο στις 38 πολιτείες (συν την Ουάσιγκτον) είναι υποχρεωμένοι να τηρήσουν την εντολή των ψηφοφόρων. Στις υπόλοιπες έχουν δικαίωμα να την παρακάμψουν, όμως αυτό έχει συμβεί ελάχιστες φορές.
Τα πρώτα exit poll ανακοινώνονται το βράδυ των εκλογών, αλλά η επίσημη ψηφοφορία των εκλεκτόρων γίνεται τον Δεκέμβριο, όταν συναντώνται στις πολιτείες τους.
Πρόεδρος εκλέγεται αυτός/ή που θα συγκεντρώσει τις ψήφους 270 εκλεκτόρων.
(fyiteam)
Οι 48/50 πολιτείες (συν την Ουάσιγκτον) εφαρμόζουν ένα σύστημα στο οποίο “ο νικητής τα παίρνει όλα” (winner-takes-all), οπότε εάν ένας/μία υποψήφιος/α κερδίσει τις περισσότερες ψήφους (50% + μία ψήφο), κερδίζει όλους/ες τους εκλέκτορες.
Εξαίρεση αποτελούν μόνο το Μέιν και η Νεμπράσκα, που οι εκλέκτορες μοιράζονται ανάλογα με τις ψήφους που παίρνει ο/η κάθε υποψήφιος/α.
(fyiteam)
Έχει συμβεί στο παρελθόν ένας/μία υποψήφιος/α να βγει πρώτος/η σε περισσότερες πολιτείες, αλλά να χάσει τις εκλογές γιατί ο/η αντίπαλός του/της κέρδισε σε πολιτείες που δίνουν περισσότερους εκλέκτορες.
Για παράδειγμα, το 1960 ο John Kennedy (303 εκλέκτορες) επικράτησε του Richard Nixon (219 εκλέκτορες) αν και ο Nixon ήρθε 1ος σε 26 πολιτείες και ο Kennedy σε 22.
(fyiteam)
Το ίδιο έχει συμβεί και με τον απόλυτο αριθμό ψήφων.
Έγινε 5 συνολικά φορές από το 1824, με τις 2 να είναι τα τελευταία 24 χρόνια. Ο Al Gore (2000) και η Hilary Clinton (2016), κέρδισαν περισσότερες ψήφους από τον George W. Bush και τον Donald Trump αντίστοιχα, αλλά έχασαν τις εκλογές.
Στην περίπτωση των Gore-Bush, o Gore κέρδισε μισό εκατ. περισσότερες ψήφους από τον Bush σε εθνικό επίπεδο, αλλά ο Bush κέρδισε την προεδρία, αφού οι 537 παραπάνω ψήφοι στη Φλόριντα, του έδωσαν όλους τους εκλέκτορες της πολιτείας (τότε swing state).
(fyiteam)
Αν και οι περισσότερες πολιτείες ψηφίζουν σταθερά ανά τα χρόνια το ένα ή το άλλο κόμμα (πχ Καλιφόρνια-Δημοκρατικοί, Τέξας-Ρεπουμπλικανοί) υπάρχει ένας μικρός αριθμός πολιτειών, στις οποίες η αναμέτρηση είναι αμφίρροπη και είναι αυτές που καθορίζουν τις εκλογές.
Δεν είναι οι ίδιες σε όλες τις εκλογικές αναμετρήσεις.
Για παράδειγμα, η Φλόριντα, που την περίοδο 1990-2020 θεωρούνταν swing state, πλέον θεωρείται “κόκκινη” (Ρεπουμπλικανική).
(fyiteam)
Λόγω της αβεβαιότητας για το τι θα ψηφίσουν οι ψηφοφόροι των swing states, οι υποψήφιοι ρίχνουν το βάρος τους εκεί.
Για παράδειγμα, το 2016 η H. Clinton δεν επισκέφτηκε προεκλογικά ποτέ την Καλιφόρνια, την οποία και κέρδισε άνετα, ενώ το ίδιο συνέβη με τον D. Trump και το Τέξας.
Όμως, και οι 2 επισκέφτηκαν την Φλόριντα 35+ φορές, την οποία τελικά κέρδισε ο Trump για μόλις 100.000 ψήφους, σε σύνολο 9+ εκατ.
