(fyiteam)Η ευρωπαϊκή προσφυγική (ή μεταναστευτική) κρίση άρχισε το 2015, όταν ασυνήθιστα μεγάλος αριθμός προσφύγων και μεταναστών άρχισε να περνά προς την ΕΕ, κυρίως μέσω της Μεσογείου και του Αιγαίου, με σκοπό να ζητήσουν άσυλο σε χώρες της δυτικής και βόρειας Ευρώπης.
Προέρχονταν κυρίως από Μ. Ανατολή, Ασία και Αφρική, ενώ οι 3 κορυφαίες εθνικότητες που πέρασαν μέσω της Μεσογείου ήταν:
Το 2015 και το 2016, στην κορυφή της κρίσης, καταγράφηκαν 2,3+ εκατ. διελεύσεις προς την ΕΕ.
(fyiteam)Είχαν αρχίσει να καταγράφονται αυξημένες ροές προς την Ευρώπη ήδη από το 2010, λόγω των πολέμων σε Συρία, Ιράκ και Αφγανιστάν, αλλά και της βίας και της τρομοκρατίας σε Πακιστάν, Νιγηρία και Β/Δ Αφρική.
Πολλά εκατομμύρια πρόσφυγες αρχικά αναζήτησαν καταφύγιο σε κοντινές χώρες (π.χ. Τουρκία, Ιορδανία, Λίβανος), ωστόσο οι συνθήκες διαβίωσης εκεί ήταν πολύ κακές.
Σε Λίβανο, Ιορδανία και Αίγυπτο, οι ελπίδες για ειρήνη εξανεμίζονταν, κι έτσι σταμάτησαν να δέχονται αιτούντες άσυλο (2014), οι οποίοι στράφηκαν στην ΕΕ.
(fyiteam)Το 2015, 1+ εκατ. αιτούντες άσυλο έφτασαν στην Ευρώπη. Οι περισσότεροι πέρασαν από τη Λέσβο, οι βόρειες ακτές της οποίας απέχουν μόλις 10 χλμ. από την Τουρκία.
Για πολλούς, η Ελλάδα λειτούργησε ως πέρασμα και μόλις το 5% έμεινε τελικά στη χώρα.
Πολλοί από αυτούς έλαβαν διεθνή προστασία, εκατοντάδες χιλιάδες έγιναν Ευρωπαίοι πολίτες, άλλοι απορρίφθηκαν και έμειναν εγκλωβισμένοι σε δομές μεταναστών, ενώ άλλοι είτε απελάθηκαν είτε επέστρεψαν στις χώρες τους.
Οι περισσότεροι από τους ανθρώπους που έφτασαν στην Ελλάδα ήταν πρόσφυγες που διέφευγαν από εμπόλεμες ζώνες, λέει ο ΟΗΕ.
Το ταξίδι από την Τουρκία προς τα ελληνικά νησιά* ήταν επικίνδυνο, καθώς θανατηφόρα περιστατικά καταγράφονταν καθημερινά, αφού η διέλευση γινόταν υπό αντίξοες συνθήκες, με φουσκωτά.
Από τους 3.700 θανάτους που καταγράφηκαν, μέσα σε 9 μήνες, στη Μεσόγειο το 2015, οι 700+ ήταν στο Αιγαίο.
*Το 2015, 800.000+ έφτασαν, κυρίως σε Λέσβο (πάνω από τους μισούς), Κω, Χίο, Σάμο και Λέρο.
(fyiteam)Για να αιτηθεί κάποιος άσυλο στην ΕΕ, έπρεπε να το κάνει αυτοπροσώπως στη χώρα υποδοχής, ωστόσο οι “νόμιμες οδοί” για να φτάσουν ήταν σχεδόν ανύπαρκτες.
Ο κανονισμός της ΕΕ για κατοχή βίζας για είσοδο στη ζώνη Σένγκεν απέκλειε τα ταξίδια μέσω “νόμιμων οδών”, που θα μπορούσαν να γίνουν με πλοία, τρένα ή αεροπλάνα.
Έτσι, οι πρόσφυγες αναγκάζονταν να απευθυνθούν σε διακινητές, που χρέωναν τεράστια ποσά (π.χ. $1.500/άτομο για το 25λεπτο Μπόντρουμ-Κως), ώστε να τους μεταφέρουν μέσω μιας “παράτυπης οδού”.
(fyiteam)Μετά την άφιξή τους, αναγκάζονταν να διανύσουν με τα πόδια τεράστιες αποστάσεις μέχρι τα κέντρα απογραφής, καθώς οδηγοί λεωφορείων ή ταξί αρνούνταν να τους μεταφέρουν, για να μην κατηγορηθούν για παράνομη διακίνηση.
Μέχρι να ολοκληρωθεί η διαδικασία καταγραφής (μπορούσε να διαρκέσει έως και εβδομάδες) αναγκάζονταν να μένουν σε δρόμους και παραλίες.
Ο συνωστισμός είχε δημιουργήσει αφόρητες συνθήκες διαβίωσης και υγιεινής, ενώ, σε συνδυασμό με τις άθλιες συνθήκες υποδοχής, οδηγούσε συχνά σε συμπλοκές.
Με καθυστέρηση μηνών, η ελληνική κυβέρνηση αποφάσισε να τους μεταφέρει στον Πειραιά, με σκοπό την αποσυμφόρηση των νησιών.
Από εκεί, επιβιβάζονταν σε με τρένα και λεωφορεία συνέχιζαν προς τη βόρεια Ελλάδα και συνέχιζαν, μέσω των χερσαίων συνόρων, προς τον βορρά, μετατρέποντας τη βαλκανική, στην κύρια οδό* προς την δυτική Ευρώπη..
*Στο παρελθόν, ήταν το θαλάσσιο πέρασμα από Ελλάδα προς Ιταλία.
(fyiteam)Συνέχιζαν προς Β. Μακεδονία και Σερβία (χώρες εκτός Σένγκεν) για να εισέλθουν στην Ουγγαρία (ΕΕ)και να θεωρείται αυτή ως πρώτη χώρα εισόδου τους, ώστε, σε περίπτωση σύλληψής τους, να απελαύνονταν εκεί και όχι στην Ελλάδα.
Αυτό συνέβαινε μέχρι τα μέσα Μαρτίου του 2016, όταν οι Αρχές της Β. Μακεδονίας έκλεισαν τα σύνορα στην Ειδομένη (Κιλκίς), με αποτέλεσμα έως και 15.000 άνθρωποι να εγκλωβιστούν στην Ελλάδα, δημιουργώντας έτσι τον μεγαλύτερο προσφυγικό καταυλισμό* στην Ευρώπη.
*Εκκενώθηκε τον Μάιο και οι πρόσφυγες μεταφέρθηκαν αλλού.
(fyiteam)Ήδη από τον Σεπτέμβριο 2015, οι χώρες της κεντρικής και δυτικής Ευρώπης έκλειναν τα σύνορά τους στους πρόσφυγες.
Τότε, η καγκελάριος της Γερμανίας, A. Merkel, τα άνοιξε σε συνολικά 1,1 εκατ. αιτούντες άσυλο, με το σύνθημα “wir schaffen das” (μπορούμε να το καταφέρουμε).
Η φράση έγινε σύμβολο της μεταναστευτικής πολιτικής της χώρας, που, από τον αρχικό θαυμασμό σε διεθνές επίπεδο, έγινε αντικείμενο σκληρής κριτικής, κυρίως, από την Ακροδεξιά, που τη χρησιμοποίησε για να αυξήσει τα ποσοστά της.
(fyiteam)Τον Μάρτιο του 2016, ΕΕ και Τουρκία κατέληξαν σε συμφωνία για την αντιμετώπιση των ροών από την Τουρκία.
Βάσει αυτής, η Τουρκία είναι υποχρεωμένη να δέχεται πίσω τους μετανάστες που φτάνουν στα ελληνικά νησιά μέσω Τουρκίας, ενώ για κάθε “παράτυπο” μετανάστη που επιστρέφει, ένας άλλος που έχει λάβει άδεια ασύλου θα επανεγκαθίσταται σε ένα από τα 28 (τότε) κράτη-μέλη της Ένωσης.
Επιπλέον, η ΕΕ χορήγησε στην Τουρκία €6 δισ. σε βοήθεια για να στηρίξει τον μεγάλο πληθυσμό προσφύγων της χώρας (3,5+ εκατ.).
