(fyiteam)Η 1η Μαΐου (Εργατική Πρωτομαγιά) έχει οριστεί ως η μέρα τιμής για τους αγώνες και τις κατακτήσεις των εργαζομένων και του εργατικού κινήματος.
Στις περισσότερες χώρες (ανάμεσά τους και η Ελλάδα) γιορτάζεται την 1η Μαΐου, ενώ στις ΗΠΑ και τον Καναδά, μια αντίστοιχη γιορτή, γνωστή ως “Ημέρα της Εργασίας” (Labor Day), γιορτάζεται την 1η Δευτέρα κάθε Σεπτεμβρίου.
(fyiteam)Στα τέλη του 1800, οι περισσότεροι εργαζόμενοι στις ΗΠΑ δούλευαν 12 ώρες/ημέρα και 6-7 ημέρες την εβδομάδα, ενώ ακόμα και παιδιά ηλικίας 5 ετών δούλευαν σε εργοστάσια, βιομηχανίες και ορυχεία.
Η ανάγκη για μείωση του ωραρίου και βελτίωση των συνθηκών εργασίας οδήγησε στην διοργάνωση μιας πορείας περίπου 10.000 εργατών στη Νέα Υόρκη για την “Ημέρα της Εργασίας”, που πραγματοποιήθηκε την Τρίτη, 5 Σεπτεμβρίου 1882.
(fyiteam)Το 1884, η Ομοσπονδία Εργατών των ΗΠΑ αποφάσισε ότι η 1η Μαΐου του 1886 θα είναι η μέρα ενός απεργιακού αγώνα με σκοπό την καθιέρωση του 8ώρου.
Την 1η Μαΐου 1886 περίπου μισό εκατ. άνθρωποι κατέβηκαν στους δρόμους σε όλες τις ΗΠΑ με το σύνθημα “8 ώρες για δουλειά, 8 ώρες ξεκούραση, κι 8 ώρες για ό,τι θέλουμε”.
Στο Σικάγο, το κέντρο του εργατικού κινήματος στις ΗΠΑ, σημειώθηκαν πολυήμερα, βίαια επεισόδια ανάμεσα σε διαδηλωτές και αστυνομία, με αποκορύφωμα τη βόμβα που εξερράγη στην πλατεία Haymarket στις 4 Μαΐου 1886.
(fyiteam)Το 1889, στη μνήμη της εξέγερσης του Σικάγο, η Σοσιαλιστική Διεθνής* (τότε Β’ Διεθνής) όρισε την 1η Μαΐου ως ημέρα των εργατών.
Το 1894, ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ, G. Cleveland, θέλοντας να αφαιρέσει τα σοσιαλιστικά χαρακτηριστικά της Πρωτομαγιάς και να αποφύγει ανάλογες ταραχές, υπέγραψε νόμο που καθιέρωσε τον εορτασμό της “Ημέρας της Εργασίας” ως επίσημης αργίας στις ΗΠΑ, κάθε 1η Δευτέρα του Σεπτεμβρίου.
*Διεθνής οργάνωση, στην οποία συμμετέχουν σοσιαλιστικά, εργατικά και σοσιαλδημοκρατικά κόμματα από όλο τον κόσμο.
(fyiteam)Το 1893 διοργανώθηκε η 1η Πρωτομαγιά στην Ελλάδα, με πρωτοβουλία του Κεντρικού Σοσιαλιστικού Συλλόγου του Σταύρου Καλλέργη.
Περίπου 2.000 εργάτες διαδήλωσαν ζητώντας 8ωρο, Κυριακάτικη αργία και κρατική βοήθεια (συντάξεις) στα θύματα εργατικών ατυχημάτων.
Το 1911, γιορτάστηκε η 2η Πρωτομαγιά, με απεργίες σε όλη την Ελλάδα, ενώ έγινε ακόμα μία το 1912. Πραγματοποιήθηκε ξανά το 1919, έναν χρόνο μετά την ίδρυση της ΓΣΕΕ.
(fyiteam)Η Διεθνής Ύφεση (Μεγάλο Κραχ) του 1929 οδήγησε στην πτώχευση της Ελλάδας το 1932, με αποτέλεσμα την εξαθλίωση της εργατικής τάξης. Το 1936 ξέσπασαν απεργίες σε όλη τη χώρα.
Η μεγαλύτερη ήταν αυτή των καπνεργατών στη Β. Ελλάδα, με τις κινητοποιήσεις τους να κλιμακώνονται στις αρχές Μαΐου.
Στις 9 Μαΐου ανακοινώθηκε γενική απεργία στη Θεσσαλονίκη, η οποία κατέληξε σε συγκρούσεις διαδηλωτών και Αστυνομίας, με απολογισμό 16 νεκρούς* και δεκάδες τραυματίες, ενώ τα επεισόδια κράτησαν 4 ημέρες.
*Η φωτογραφία με τον πρώτο νεκρό ενέπνευσε τον Γ. Ρίτσο να γράψει τον “Επιτάφιο”, που αργότερα μελοποίησε ο Μ. Θεοδωράκης.
(fyiteam)Η απεργία της Θεσσαλονίκης οδήγησε σε κατάλυση του Συντάγματος, ανοίγοντας τον δρόμο για τη Δικτατορία του Μεταξά στις 4 Αυγούστου 1936.
Αυτός καθιέρωσε την Πρωτομαγιά ως “Ημέρα Εορτασμού της Εργασίας” στις 7 Απριλίου 1937, με στόχο την αλλοίωση του χαρακτήρα της (στα πρότυπα των Ναζί*), ενώ η Χούντα την μετέτρεψε σε αργία (με νόμο του 1968 που ισχύει μέχρι σήμερα), με σκοπό τον περιορισμό των απεργιακών κινητοποιήσεων.
*H τραγικότερη Πρωτομαγιά ήταν αυτή του 1944, όταν οι Ναζί εκτέλεσαν 200 κρατουμένους στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής.
(fyiteam)Αν και το αίτημα για 8ωρο ξεκίνησε από το 1880, χρειάστηκε ο Α’ ΠΠ (1914-1918) και η Ρωσική Επανάσταση (1917), ώστε να καθιερωθεί στα Συνέδρια Ειρήνης (1919) που τερμάτισαν τον πόλεμο.
Η Ελλάδα ήταν από τις πρώτες χώρες που υπέγραψαν τη συμφωνία για το 8ωρο το 1919, αλλά λόγω των συνθηκών (Μικρασιατική Καταστροφή, Β’ ΠΠ, Εμφύλιος, Χούντα) η εφαρμογή της αναβαλλόταν.
Τελικά, η το 5ήμερο καθιερώθηκε πρώτα για τους εργαζομένους στη βιομηχανία το 1975, ενώ το 5ήμερο και 40ωρο για όλους καθιερώθηκε το 1984.
