“Μια μέρα της ζωής του Άμπεντ Σαλάμα” – Συζήτηση με τον συγγραφέα Nathan Thrall

Το “Μια μέρα της ζωής του Άμπεντ Σαλάμα – Ανατομία μιας τραγωδίας στην Ιερουσαλήμ” είναι ένα βιβλίο που διαβάζεται μονομιάς. Δεν είναι εύκολο, ούτε ευχάριστο. Είναι βαρύ, σκληρό αλλά ταυτόχρονα βαθιά ανθρώπινο.

Περιγράφει λεπτομερώς ένα τροχαίο δυστύχημα που συνέβη το 2012 στη Δυτική Όχθη, κατά το οποίο ένα σχολικό λεωφορείο με νήπια από την Παλαιστίνη συγκρούστηκε με ένα διερχόμενο φορτηγό, με αποτέλεσμα πολλά νήπια και μία δασκάλα να χάσουν τη ζωή τους.

Ο Nathan Thrall χρησιμοποιεί τη συγκεκριμένη τραγωδία ως αφετηρία για να ξετυλίξει το κουβάρι μιας ακόμα μεγαλύτερης τραγωδίας, με πρωταγωνιστές τους ίδιους τους Παλαιστινίους της Δυτικής Όχθης και τον αγώνα τους για ζωή.

Μέσα από την προσωπική ιστορία του πρωταγωνιστή Άμπεντ Σαλαμά, ο γιος του οποίου βρισκόταν στο λεωφορείο και η οποία κυκλώνεται από δεκάδες άλλες μαρτυρίες, προσωπικές ιστορίες και τεκμήρια, ο συγγραφέας μάς πηγαίνει μπρος-πίσω στην ιστορία της Ισραηλινο-παλαιστινιακής σύγκρουσης, που έχει σημαδευτεί από τείχη και φράχτες, περιορισμούς και απαγορεύσεις, φυλακίσεις και δολοφονίες, λεηλασίες, ρατσισμό, εκτοπισμούς και εκκαθαρίσεις, αλλά κυρίως από μια διαχρονική υποτίμηση της ίδιας της ανθρώπινης ύπαρξης.

Σκοπός της συζήτησής μας, πέρα από την ανάδειξη ενός βιβλίου που πρέπει να διαβαστεί, είναι και η ανάδειξη των ακόμα μεγαλύτερων δυσκολιών με τις οποίες βρίσκονται αντιμέτωποι οι κάτοικοι της Δυτικής Όχθης, 2 χρόνια μετά την κυκλοφορία του βιβλίου και 13 μετά τα όσα περιγράφει.

Ως δημοσιογράφος, αλλά και ως μόνιμος κάτοικος Ιερουσαλήμ, ο Thrall μάς μιλά, μεταξύ άλλων, για τις ολοένα και αυξανόμενες δυσκολίες στις καθημερινές μετακινήσεις των Παλαιστινίων της Δυτικής Όχθης και τις βιαιότητες στρατού και εποίκων σε βάρος τους.

Παράλληλα, μας δίνει και μια -εκ των έσω- εικόνα για το τι πραγματικά πιστεύουν οι Ισραηλινοί για μια γενοκτονία που συντελείται σε πραγματικό χρόνο, ενώ μας περιγράφει το καλοστημένο σχέδιο “γκετοποίησης” των Παλαιστινίων, που αποσκοπεί στον ολοκληρωτικό έλεγχο και τον σταδιακό αφανισμό τους.

Μέσα στις 280 περίπου σελίδες του βιβλίου, περιγράφονται λεπτομερώς οι αμέτρητες, καθημερινές δυσκολίες στη μετακίνηση που βιώνουν οι Παλαιστίνιοι της Δυτικής Όχθης.

“Τα τελευταία 2 χρόνια, όλο αυτό έχει αλλάξει προς το χειρότερο”, λέει ο Thrall.

Από τον Οκτώβριο του 2023 μέχρι τον Μάρτιο του 2025, τουλάχιστον 119 νέες “σιδερένιες πύλες εισόδου” είχαν εγκατασταθεί σε ολόκληρη τη Δυτική Όχθη, φτάνοντας περίπου τις 800, από τις 645 που υπήρχαν το 2023.

Αυτές εμποδίζουν την πρόσβαση σε χωριά και πόλεις, αποκόπτοντας ολόκληρες κοινότητες από τις κύριες οδικές αρτηρίες που οδηγούν σε κέντρα υγείας, χώρους εργασίας και σχολεία.

“Στα χωριά που ήδη υπήρχαν, ο στρατός μπορεί απλά να στείλει έναν στρατιώτη και να τις κλείσει. Είναι πολύ εύκολο γιατί οι περισσότερες από αυτές έχουν μόνο μία ή δύο εξόδους”, συνεχίζει.

“Για να καταλάβεις, οι χρόνοι μετακίνησης [εντός της Δυτικής Όχθης], που παλιά ήταν κοντά στο μισάωρο, πλέον μπορεί να διαρκέσουν ώρες, ενώ και ο αριθμός των περιοριστικών μέτρων στην κυκλοφορία έχει αυξηθεί σημαντικά”, τονίζει.

“Ο αριθμός των Παλαιστινίων που έχουν συλληφθεί, ο αριθμός των Παλαιστινίων που έχουν σκοτωθεί, ο αριθμός των Παλαιστινίων που βγαίνουν από τη φυλακή και είναι αγνώριστοι λόγω των συνθηκών κράτησης έχει επίσης αυξηθεί δραματικά τα τελευταία 2 χρόνια”, εξηγεί ο Thrall.

“Όλοι αυτοί οι άνθρωποι βγαίνουν από τις φυλακές και μοιάζουν με επιζώντες από στρατόπεδα συγκέντρωσης”, λέει. Πρόσφατα, ακόμα και το Ανώτατο Δικαστήριο του Ισραήλ αποφάσισε ότι η κυβέρνηση δεν εξασφαλίζει επαρκή τροφή για τους Παλαιστίνιους κρατουμένους, διατάζοντας την αύξηση της ποσότητας και τη βελτίωση της ποιότητας του φαγητού στις ισραηλινές φυλακές.

Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, περίπου 18.000 Παλαιστίνιοι συνελήφθησαν στη Δυτική Όχθη μεταξύ Οκτωβρίου 2023 και Αυγούστου 2025, ενώ μέχρι τον Απρίλιο του 2025 οι πολιτικοί κρατούμενοι σε ισραηλινές φυλακές έφτασαν τους 10.000, αριθμός διπλάσιος σε σύγκριση με 2 χρόνια πριν. Από αυτούς, περίπου οι 3.500 κρατούνται χωρίς να τους έχει αποδοθεί κάποια κατηγορία, ενώ οι 400 είναι παιδιά.

Για κάθε έναν Παλαιστίνιο κρατούμενο που απελευθέρωσε το Ισραήλ στο πλαίσιο της προηγούμενης συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός, συνέλαβε άλλους 15.

“Όλα αυτά συμβαίνουν με ρυθμό πρωτόγνωρο. Είναι όλα διαδικασίες που προϋπήρχαν, αλλά τώρα είναι πολύ, πολύ πιο έντονες”, λέει ο συγγραφέας.

Η δημόσια υποστήριξη και συμπάθεια προς το Ισραήλ σε Δυτική Ευρώπη και ΗΠΑ έχει φτάσει στο χαμηλότερο επίπεδο της ιστορίας. Λιγότερο από το 20% Ευρωπαίων έχουν θετική άποψη για τη χώρα, ενώ στις ΗΠΑ το ποσοστό αποδοχής της ισραηλινής κυβέρνησης έχει πέσει στο 27%.

Η μία μετά την άλλη, χώρες της Δύσης ανακοινώνουν την πρόθεσή τους να αναγνωρίσουν ένα παλαιστινιακό κράτος, ενώ άλλες, σαφώς λιγότερες, παίρνουν πιο δραστικά μέτρα, όπως η μερική διακοπή εμπορικών σχέσεων. Φαινομενικά, οι κινήσεις αυτές εντείνουν τη διεθνή πίεση προς στην ισραηλινή κυβέρνηση να βάλει ένα τέλος στη σφαγή των Παλαιστινίων στη Γάζα.

Δεν είναι όμως έτσι, λέει ο Thrall.

“Η δυτική κοινή γνώμη όντως στρέφεται κατά του Ισραήλ, οι πολιτικές όμως των δυτικών κυβερνήσεων, που είναι αυτό που πραγματικά έχει σημασία, δεν έχει αλλάξει σχεδόν καθόλου”.

“Ακούμε πολλές απειλές, πολλά λόγια. Πολλές κινήσεις για μέτρα καθαρά συμβολικού χαρακτήρα, όπως η αναγνώριση ενός παλαιστινιακού κράτους, που όμως δεν θα βοηθήσουν ούτε έναν Παλαιστίνιο που πεθαίνει από πείνα”, συνεχίζει.

“Αυτό που πραγματικά πρέπει να συμβεί είναι αλλαγές με ουσία, αλλαγές που μπορούν να έχουν αντίκτυπο στην καθημερινότητα των Ισραηλινών, κι αυτό δεν είναι η αναγνώριση ενός κράτους της Παλαιστίνης. Είναι οι κυρώσεις, οι περιορισμοί στις ταξιδιωτικές βίζες και η διακοπή των εμπορικών σχέσεων που απολαμβάνει το Ισραήλ”.

Σύμφωνα με τον Thrall, το βασικότερο μέτρο που πρέπει να λάβουν οι δυτικές κυβερνήσεις είναι ο αποκλεισμός από τις αγορές, όλων των προϊόντων που παράγονται στους εποικισμούς, όπως αγροτικά αγαθά και οικοδομικά υλικά, αξίας εκατοντάδων εκατομμύριων ευρώ.

“Να απαγορεύσουν τα προϊόντα που παράγονται σε κλεμμένη γη, την οποία η ίδια η ΕΕ, διά νόμου, δεν αναγνωρίζει ως μέρος του Ισραήλ. Αυτό το ζητάμε πολύ πριν τη σημερινή γενοκτονία”, λέει.

Υπάρχουν χώρες, όπως η Ιρλανδία και προσφάτως η Ισπανία, που έχουν κινηθεί προς αυτή την κατεύθυνση, “όμως μια απαγόρευση σε επίπεδο ΕΕ φαντάζει κάτι πολύ μακρινό”, τονίζει.

Ήδη από τον Οκτώβριο του 2023, χιλιάδες Ισραηλινοί έβγαιναν στους δρόμους, ζητώντας το τέλος των στρατιωτικών επιχειρήσεων στη Γάζα και την απελευθέρωση των ομήρων. Μέσα στο καλοκαίρι, οι αντικυβερνητικές διαδηλώσεις γιγαντώθηκαν, με τους διαδηλωτές να ξεπερνούν το μισό εκατομμύριο ανά περιστάσεις.

Στη Δύση, το εύρος και η συχνότητα των διαδηλώσεων έδωσε την εσφαλμένη εντύπωση πως, επιτέλους, μια μεγάλη μερίδα του ισραηλινού λαού συντάσσεται με τους Παλαιστινίους.

“Για να κατανοήσουμε τις διαδηλώσεις, πρέπει να δούμε με το τι ακριβώς έχουν να κάνουν”, λέει ο Thrall. “Δεν έχουν να κάνουν με τις δολοφονίες Παλαιστινίων στη Γάζα, ούτε με τη γενοκτονία”.

“Έχουν να κάνουν με την δυσαρέσκεια προς τη συγκεκριμένη κυβέρνηση. Έχουν να κάνουν με τη γενικότερη αίσθηση ότι δεν υπάρχουν πραγματικοί στρατιωτικοί στόχοι στη Γάζα, οπότε οι στρατιώτες πεθαίνουν χωρίς λόγο. Έχουν να κάνουν με την πιθανότητα η επιχείρηση κατάληψης της Γάζας να θέσει σε κίνδυνο τους υπόλοιπους ομήρους που βρίσκονται εκεί”.

Εξάλλου, μια γρήγορη ματιά στις δημοσκοπήσεις αρκεί για να αντιληφθούμε ότι η μεγάλη πλειοψηφία των Ισραηλινών υποστηρίζει ότι δεν υπάρχουν αθώοι στη Γάζα και ότι δεν έχει γίνει υπέρμετρη χρήση βίας, ενώ πολλοί δηλώνουν ότι έχουν κουραστεί με την τόση αναπαραγωγή ειδήσεων που αφορούν τις ισραηλινές επιθέσεις εκεί.

“Συχνά βλέπουμε αυτές τις διαμαρτυρίες κατά της κυβέρνησης [του Ισραήλ] και τις θεωρούμε παρόμοιες με τις αντιπολεμικές διαμαρτυρίες που βλέπουμε στην Ευρώπη. Αλλά δεν είναι. Είναι κάτι εντελώς διαφορετικό”, εξηγεί ο Thrall.

Κατά τους πρώτους 17 μήνες πολέμου (Οκτώβριος 2023-Μάρτιος 2025), οργανώσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων κατέγραψαν 64 αεροπορικές επιδρομές του Ισραήλ στη Δυική Όχθη, από τις οποίες σκοτώθηκαν 261 Παλαιστίνιοι (41 παιδιά). Ο αριθμός αυτός είναι υπερτριπλάσιος από τους 78 που σκοτώθηκαν στη 2η Ιντιφάντα, η οποία διήρκεσε περισσότερο από 4 χρόνια (2000-2004).

Αυτό, σε συνδυασμό με τον μεγαλύτερο αριθμό εκτοπισμένων Παλαιστινίων από την περιοχή από το 1967 (πάνω από 40.000) , έφερε ξανά στο προσκήνιο έναν ορισμό, που είχε χρησιμοποιηθεί και στο παρελθόν, που δεν είναι άλλος από την “Γαζο-ποίηση” (Gazafication) της Δυτικής Όχθης.

“Για πολλά χρόνια οι αναλυτές χρησιμοποιούν τον όρο ‘Gazafication’ της Δυτικής Όχθης, για να περιγράψουν τη μεταφορά των τακτικών πολέμου και περιορισμών του Ισραήλ, από τη Γάζα στη Δυτική Όχθη”, λέει ο Thrall.

“Στην Γάζα, το Ισραήλ έχει καταφέρει να παγιδεύσει τους Παλαιστινίους σε μία περίκλειστη περιοχή, όπου μπορεί να έχει τον απόλυτο έλεγχο των κινήσεών τους εντός και εκτός των τειχών”, συνεχίζει.

“Αυτό ακριβώς είναι και το κεντρικό θέμα στο βιβλίο μου. Περιγράφει εντελώς περιφραγμένες περιοχές στην Ανατολική Ιερουσαλήμ και στη Δυτική Όχθη, τις οποίες το Ισραήλ αντιμετωπίζει ως στρατιωτικό αντικείμενο, που τους επιτίθεται και δεν τους παρέχει ουσιαστικά καμία υπηρεσία, παρόλο που οι κάτοικοί της είναι κάτοικοι Ιερουσαλήμ και πληρώνουν φόρους για υπηρεσίες που δεν λαμβάνουν”.

Έτσι, όταν μιλάμε για ‘Gazafication’ της Δυτικής Όχθης, μιλάμε για τη δημιουργία πολλών μικρών Γαζών στην επικράτειά της, συνεχίζει.

“Αυτό που έχει ενδιαφέρον τώρα είναι ότι τους τελευταίους μήνες ακούγεται συχνά ο όρος “Δυτικο-Οχθηκο-ποίηση” (WestBank-fication) της Γάζας, δηλαδή η μεταφορά και στη Γάζα του μοντέλου του πλήρους ελέγχου και διοίκησης που εφαρμόζουν οι Ισραηλινοί στη Δυτική Όχθη.

“Το Ισραήλ έχει ήδη ξεκαθαρίσει ότι σκοπεύει να καταλάβει το 80% της Γάζας και ότι στη συνέχεια θα επιδιώξει να περιορίσει τους Παλαιστινίους σε περιοχές που τις αποκαλεί ανθρωπιστικά προστατευόμενα περιβάλλοντα [humanitarian bubbles], που είναι ακριβώς όπως το γκέτο μέσα στην Ιερουσαλήμ που περιγράφω στο βιβλίο”, καταλήγει.

——–

O Nathan Thrall θα μιλήσει την Παρασκευή 26 Σεπτεμβρίου 2025 στην εκδήλωση “Συγγραφείς του Κόσμου” που διοργανώνει το Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης.

Το βιβλίο του “Μια μέρα της ζωής του Άμπεντ Σαλάμα – Ανατομία μιας τραγωδίας στην Ιερουσαλήμ” κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις “ΔΩΜΑ”.