Τον Αύγουστο του 2025, ένα δημοσίευμα του Antivirus επιβεβαίωνε την προ τεσσάρων μηνών (4 Απριλίου 2025) απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, η οποία ακύρωνε υπουργική απόφαση του 2022 που αφαιρούσε τον σεξουαλικό προσανατολισμό από τα κριτήρια του “Ιστορικού Αιμοδότη”.
Έτσι, ο αποκλεισμός των ανθρώπων που είχαν “έστω και μία ομοφυλοφιλική σχέση από το 1977” επανήλθε μέχρι (τουλάχιστον) τον Ιούλιο, όταν και τροποποιήθηκε ξανά, με απόφαση του Υπουργείου Υγείας.
Πλέον, αίμα δεν μπορεί να δώσει “όποιος άνδρας έχει έστω και μία σεξουαλική επαφή με άνδρα τους τελευταίους 12 μήνες” και “όποια γυναίκα έχει έστω και μία σεξουαλική επαφή με άνδρα που έχει σεξουαλική επαφή με άνδρα τους τελευταίους 12 μήνες”.
Πώς φτάσαμε, όμως, από την αφαίρεση του αποκλεισμού ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων, στην επιστροφή του;
Τι δεν έκανε το υπουργείο Υγείας
“Σε όλα αυτά που έλαβε υπόψιν το Υπουργείο Υγείας δεν είχαν συμπεριληφθεί 2 σχετικές μελέτες, που έπρεπε να έχουν συμπεριληφθεί, για να καταλήξει ο υπουργός να πάρει αυτή την απόφαση [την αφαίρεση του σεξ. προσανατολισμού από τα σχετικά κριτήρια]. Έτσι, μετά από προσφυγές, το ΣτΕ την ακύρωσε. Όχι επί της ουσίας, όχι επειδή παραβιάστηκε κάποια ουσιαστική διάταξη του νόμου, αλλά επειδή η υπουργική απόφαση δεν είχε πλήρη αιτιολογία, μη λαμβάνοντας υπόψη τις 2 μελέτες” ανέφερε στο fyi ο δικηγόρος Βασίλης Σωτηρόπουλος.
“Κατά την άποψή μου, δεν ακολουθήθηκε η σωστή διαδικασία από το Υπουργείο Υγείας προκειμένου να εκδώσει την υπουργική απόφαση” είπε ο επιστημονικός διευθυντής του Εθνικού Κέντρου Αιμοδοσίας, Κωνσταντίνος Σταμούλης.
Εξήγησε ότι το ΣτΕ δικαίωσε την προσφυγή που είχαν κάνει 6 σωματεία πασχόντων από μεσογειακή αναιμία και από άτομα με πολυμεταγγιστική ανάγκη λόγω μείζονος μεσσογειακής αναιμίας, επειδή, από τη στιγμή που πρόκειται για επιστημονικό θέμα, θα έπρεπε από κάπου να προκύπτει η τεκμηρίωση. Ωστόσο, αυτή δεν υπήρχε.
“Αθέμιτη διάκριση ο αποκλεισμός ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων από την αιμοδοσία”
Ο ίδιος εξέφρασε την άποψη ότι το επιθυμητό αποτέλεσμα είναι η αξιολόγηση που θα γίνεται να είναι ανά άτομο, ανά σεξουαλική πρακτική, και όχι βάσει του σεξουαλικού προσανατολισμού. Επισήμανε, όμως, ότι για να καταλήξουν εκεί θα πρέπει να γίνουν μια σειρά από ενέργειες, όπως η επαρκής σχετική ενημέρωση του κοινού και των επαγγελματιών υγείας, σχετικά με τους κινδύνους και το πού οφείλονται.
Κατά τον κ. Σωτηρόπουλο, ο αποκλεισμός ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων είναι μια αθέμιτη διάκριση λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού και αυτό απαγορεύεται από τη νομοθεσία, καθώς ο λόγος που αποκλείονται από την αιμοδοσία είναι η προκατάληψη, με τη δικαιολογία ότι “ως κοινωνική ομάδα είναι πιο επικίνδυνη για ασθένειες”.
Παλαιότερα δεν υπήρχε ένας τρόπος αξιόπιστος για να ελεγχθεί το αίμα που δίνουν οι αιμοδότες, πλέον, όμως, η τεχνολογία επιτρέπει καλύτερο τρόπο ελέγχου.
“Ιστορικά μπορεί να έχει μια βάση αυτό, γιατί υπήρχαν πολλά θύματα σεξουαλικών μεταδιδόμενων ασθενειών, αλλά δεν έχει γίνει μια συνολική αποτίμηση για να κριθεί αν τελικά τα ομοερωτικά άτομα ή τα ετεροερωτικά είχαν περισσότερα κρούσματα. Όλο αυτό το αρνητικό στερεότυπο που είχε επικρατήσει όλες αυτές τις δεκαετίες δεν άφηνε την επίσημη Πολιτεία να δει το θέμα του στις διαστάσεις του, ψυχρά, και να πει ότι ‘εδώ αποκλείουμε μια ομάδα πληθυσμού’ που δεν έχει επιστημονικό λόγο να αποκλείεται από μια κοινωνική προσφορά όπως είναι η αιμοδοσία” ανέφερε.
Πρόσθεσε ότι “στις προηγούμενες δεκαετίες που υπήρχαν διάφορα νοσήματα, τα οποία συνδέονταν με συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες του πληθυσμού, είχε επιβληθεί η απαγόρευση της αιμοδοσίας για τα άτομα που είχαν ομόφυλες σεξουαλικές επαφές. Τότε δεν υπήρχε πρώτα απ’ όλα ένας τρόπος αξιόπιστος για να ελεγχθεί το αίμα που δίνουν οι αιμοδότες από διάφορα νοσήματα, όπως είναι ο HIV. Πλέον, όμως, η τεχνολογία επιτρέπει καλύτερο τρόπο ελέγχου του αίματος που δίνει ο αιμοδότης”.
Αφού το αίμα ελέγχεται, γιατί συνεχίζεται ο αποκλεισμός;
Σύμφωνα με τον Κωνσταντίνο Σταμούλη, παγκοσμίως, μέσω των διαθέσιμων τεχνολογιών ελέγχου, ελέγχονται μόλις 4 από τα τουλάχιστον 25 παθογόνα που είναι γνωστά ότι μεταδίδονται με τη μετάγγιση αίματος.
“Οποιαδήποτε προσπάθεια επιλογής του αιμοδότη γίνεται προκειμένου να υπάρξει μια συνδυαστική στρατηγική που θα έχει τελικά ως αποτέλεσμα πιο ασφαλές αίμα, είτε αυτό είναι μέσω των ελέγχων είτε και συνδυαστικά μέσω του ιστορικού” είπε.
Εξηγεί ότι το πρόβλημα με την αιμοδοσία, διεθνώς, είναι ότι οι νέες τεχνολογίες επεξεργασίας και ελέγχου λειτουργούν προσθετικά. Δεν υπάρχει μία τεχνολογία που να καταργεί την προηγούμενη “επειδή είναι καλύτερη”. Χρειάζεται, λοιπόν, η συνέντευξη και το ιστορικό του αιμοδότη, γιατί προστίθεται έτσι μία επιπλέον ασφαλιστική δικλείδα.
Σύντομα θα υπάρξει νέα υπουργική απόφαση
Για τον Κωνσταντίνο Σταμούλη, η Γαλλία και οι υπόλοιπες χώρες που ήραν τον αποκλεισμό και έφτασαν στην αξιολόγηση των αιμοδοτών βάσει σεξουαλικών πρακτικών και όχι βάσει σεξουαλικού προσανατολισμού “είχαν από πίσω τους ένα background δράσεων και ενεργειών που είχαν γίνει στα συστήματα αιμοδοσίας τους, ώστε να μπορέσουν αυτά να λειτουργήσουν με ασφάλεια και να ξεπεράσουν τα όποια θέματα ενδεχομένως υπήρχαν ή όχι”, θέματα όπως η εμπιστευτικότητα γύρω από το ιστορικό των αιμοδοτών και ο τρόπος που ρωτάνε για τις σεξουαλικές τους σχέσεις.
Αλλά στη Γαλλία, εκτός από τις ενέργειες που έγιναν, ο Βασίλης Σωτηρόπουλος τονίζει ότι υπήρξε απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, που ήταν καταδικαστική για τη χώρα “επειδή είχε αποκλειστεί ένα άτομο λόγω του σεξουαλικού του προσανατολισμού από το δικαίωμα της αιμοδοσίας, οπότε δεν επιτρέπεται να υπάρχουν τέτοιου είδους αποκλεισμοί”.
Σύμφωνα με πληροφορίες του fyi, έχει δοθεί η εντολή από το Υπουργείο υγείας στην Επιτροπή Αιμοδοσίας να επεξεργαστεί την νέα πρόταση και οι εργασίες έχουν ξεκινήσει. Μετά την επιστημονική τεκμηρίωση, το υπουργίο Υγείας θα προχωρήσει σε νέα υπουργική απόφαση.
Γιατί Υπάρχουμε
